براساس این مطالعات که بر مبنای شیوع دیابت در شهر و روستا و سنین مختلف انجام شده، برآورد شده است که بیش از 8 میلیون نفر دیابتی و پیش دیابتی در کشور وجود دارد که 30 تا 40 درصد آنها از بیماری خود بی‌اطلاع هستند بنابراین، باید گفت فراهم کردن شرایط مناسب برای تحت کنترل قرار دادن بیماران و همچنین استفاده از فناوری‌های نوین میتواند نقش مهمی در مدیریت افراد مبتلا به این بیماری داشته باشد.
دیابت یک بیماری مزمن است. اگر پانکراس قادر به تولید انسولین نباشد یا بدن نتواند از انسولین تولید شده استفاده کند، فرد به دیابت مبتلا خواهد شد. در افرادی که دیابت نوع اول دارند، انسولین به مقدار کم تولید می‌شود و یا اصلا تولید نمی‌شود؛ در نتیجه آنها برای ادامه زندگی مجبور به تزریق انسولین هستند. این نوع دیابت بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود. مبتلایان به دیابت نوع دوم، بیمارانی هستند که نمی‌توانند از انسولین تولید شده به نحو موثری استفاده کنند.
این افراد می‌توانند با تغییر شیوه زندگی خود، بیماری را تحت کنترل درآورند. این گروه از بیماران معمولا بیشتر به داروهای خوراکی نیاز دارند و کمتر به تزریق انسولین احتیاج پیدا می‌کنند. براساس بررسی‌های انجام شده، بیش از 90 درصد بیماران دیابتی به دیابت نوع دوم مبتلا هستند.
تشنگی بیش از حد، گرسنگی دائمی، تکرر ادرار، کاهش وزن ناگهانی، خستگی و تاری دید از نشانه‌های بیماری دیابت نوع اول هستند. اگرچه ممکن است افراد مبتلا به دیابت نوع دوم علائم مشابهی داشته باشند، اما شدت این نشانه‌ها در این افراد کمتر است. بیشتر افرادی که به این نوع دیابت مبتلا هستند، علائمی ندارند و پس از چند سال وقتی به علت ابتلا به بیماری دیگری به پزشک مراجعه می‌کنند، متوجه بیماری خود می‌شوند.
نوع سوم دیابت هم در برخی موارد در دوران بارداری اتفاق می‌افتد؛ اما معمولا پس از پایان دوران بارداری، بهبود می‌یابد و برطرف می‌شود. از آنجایی که در افراد مبتلا به دیابت نوع اول، بدن انسولینی نمی‌سازد، گلوکز خون افزایش می‌یابد و این افراد باید انسولین مورد نیاز خود را به صورت تزریق روزانه به بدن برسانند.
اما در دیابت نوع دوم که در آن انسولین به مقدار کم ترشح می‌شود یا در بدن نسبت به عملکرد آن مقاومت وجود دارد، در بیشتر موارد پس از گذشت چند سال از زمان تشخیص بیماری دیابت فرد به تزریق انسولین نیاز پیدا می‌کند و دیگر روش‌های قبلی درمان مانند قرص‌های دیابت، قادر به کنترل سطح قند خون نخواهند بود.
در دیابت دوران بارداری نیز باید از انسولین برای تنظیم قندخون استفاده کرد. انسولین از نظر منشأ آن به 2 نوع کلی حیوانی و انسانی تقسیم می‌شود و از نظر تاثیر آن بر بدن شامل 3 گروه کوتاه اثر، بلند اثر و انسولین‌هایی با مدت زمان تاثیر متوسط است. سرعت اثر هر یک از این انسولین‌ها با یکدیگر متفاوت است و بیشتر افراد دیابتی برای کنترل بهتر قندخونشان مجبور به استفاده از بیش از یک نوع انسولین هستند.
انواع مختلف انسولین مانند دونده‌های المپیک هستند. به عبارت دیگر، برخی از آنها مانند دونده‌های دوی سرعت هستند و با سرعت مسابقه را آغاز می‌کنند، در طول مسیر با بیشترین سرعت می‌دوند و زود به نقطه پایان می‌رسند. بعضی هم مانند دونده‌های ماراتن هستند، به آرامی شروع به دویدن می‌کنند و به مدت طولانی به صورت آرام و یکنواخت به حرکت خود ادامه می‌دهند.
برخی دیگر نیز در وضعیتی میان این‌دو قرار دارند، یعنی نه خیلی سریع اثر می‌کنند و نه خیلی کند، اما باید گفت که هیچ یک از این انسولین‌ها بر یکدیگر برتری ندارند و همه آنها در کنترل دیابت موثر هستند.
تزریق دارو با سرنگ‌های قلمی
هر قلم انسولین از نظر ظاهری شبیه ماژیکی درجه‌بندی شده است. قلم‌های انسولین در 2 نوع یکبار مصرف و قابل تعویض در اختیار بیماران قرار می‌گیرند که در نوع یک بار مصرف پس از اتمام 30سی‌سی انسولین باید قلم را دور انداخت، ولی در نوع دیگر این قلم‌ها می‌توان شیشه دیگری از انسولین را جایگزین شیشه قبلی کرد.
انسولین موجود در قلم‌های انسولین میتواند از نوع ساده و مخلوط باشد که در نوع مخلوط آن ترکیبی از 2 نوع انسولین کوتاه‌اثر و بلنداثر وجود دارد. تنظیم مقدار انسولین تزریقی در قلم‌ها بسادگی و از طریق یک پیچ در انتهای آن انجام می‌شود که در مقایسه با سرنگ‌های معمولی از دقت بسیار بیشتری برخوردار است.
معمولا بیماران دیابتی با مشکلاتی در بینایی مواجه هستند که استفاده از این قلم‌ها برای تزریق انسولین به آنها بسیار ساده‌تر خواهد بود. دقت تزریق در این روش بسیار بالاست و افرادی که قادر به خواندن و نوشتن نیستند و حتی کودکان مبتلا به دیابت نیز می‌توانند با سهولت مقدار موردنیاز انسولین بدن را بدون این‌که متوجه فرو رفتن سوزن در بدن شوند، تزریق کنند. علاوه بر این، قلم انسولین به نگهداری در یخچال نیاز ندارد و براحتی قابل حمل است.
معمولا پزشکان برای درمان دیابت و کنترل بیماری شرایطی مانند جنسیت، سن و همچنین وضعیت اقتصادی بیمار را در نظر می‌گیرند و اگرچه دستیابی به فناوری پیشرفته در درمان دیابت میتواند نقش مهمی در بهبود شرایط بیمار داشته باشد، اما به این معنی نیست که باید شیوه‌هایی را که در گذشته برای درمان دیابت استفاده می‌شده است برای همیشه کنار بگذاریم.
دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیک در جهان است که نقش مهمی در نارسایی مزمن کلیوی دارد. تنظیم خون در این بیماران فقط با تزریق انسولین امکان‌پذیر است و با توجه به نیاز این بیماران به تزریق انسولین، این افراد باید شیوه تزریق و تنظیم مقدار این دارو را آموزش ببینند.
متاسفانه وحشت از تزریق و بی‌دقتی در تنظیم مقدار انسولین تزریقی بیشتر مواقع مشکل‌ساز است و سبب ایجاد اختلال در تنظیم قند خون بیماران می‌شود. براساس بررسی‌های انجام شده بیماران استفاده از قلم انسولین را براحتی می‌آموزند و بدون مواجه شدن با هرگونه مشکلی در تنظیم مقدار دارد و می‌توانند از آن استفاده کنند.
نقش شیوه زندگی در کنترل بیماری
به گفته استقامتی، معمولا پزشکان در مراقبت‌های اولیه در زمینه دیابت با مشکلاتی ساده و ابتدایی مواجه می‌شوند. این در حالی است که روند آموزش پزشکی در بیشتر نقاط دنیا به‌گونه‌ای است که همین مسائل که بسیار ساده به‌نظر می‌رسند، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند و آموزش داده می‌شوند. اما بسیاری از این عوارض ناشی از شیوه زندگی افراد است و پس از ابتلا به بیماری با ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی افراد می‌توان شرایط مناسبی را برای این بیماران به‌وجود آورد.
اگر چه بیماری دیابت در حال حاضر درمان قطعی ندارد، ولی قابل کنترل است و با رعایت اصول درمانی خاص و صرف کمی وقت براحتی می‌توان دیابت را کنترل کرد و مانند افراد سالم به زندگی عادی ادامه داد.
هدف از کنترل دیابت، بهبود علایم وابسته به تغییرات سطح قند خون، پیشگیری از ابتلا به عوارض دیابت و افزایش توانایی بیمار برای برخورداری از یک زندگی طبیعی است. برای رسیدن به این اهداف، تنها مصرف دارو کافی نخواهد بود، بلکه باید به‌طور منظم مجموعه‌ای از روش‌های درمانی مانند تغذیه، ورزش، آموزش بیمار و آزمایش منظم قند خون را مورد توجه قرار دهند.
در ابتدا تصور براین بود که پرهیز از خوردن شیرینی، شکر، شکلات و مواد غذایی شیرین و همچنین کاهش مصرف مواد حاوی نشاسته مانند نان، برنج و سیب‌زمینی در کنترل قند خون بیمار نقش مهمی دارد. به این ترتیب، میزان مصرف گروه کربوهیدرات‌ها در رژیم غذایی فرد دیابتی خیلی کم بود. اما سرانجام تغییراتی در برنامه غذایی این گروه از بیماران به وجود آمد. باوجود این‌که این بیماران باید از مصرف قند‌های ساده خودداری کنند، هیچ محدودیتی برای استفاده از مواد غذایی حاوی نشاسته ندارند.
به گفته دکتر علیرضا استقامتی، متخصص غدد و عضو هیات علمی دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، استفاده از سرنگ انسولین، ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین روش برای درمان بیماری دیابت بوده و برای آن گروه از بیمارانی که ترکیبی از 2 نوع انسولین را تزریق می‌کنند، مناسب است. برخی بیماران ممکن است بزودی 2 تا 3 بار تزریق انسولین نیاز داشته باشند. یکی از مشکلات این افراد چگونگی تنظیم دقیق مخلوط کردن انسولین‌ها و دیگری ترس از تزریق است.
اما امروزه روش‌های جدیدی برای تزریق انسولین استفاده می‌شود که میتواند بسیاری از موانع و مشکلاتی را که بیماران دیابتی در گذشته برای استفاده از سرنگ انسولین با آن مواجه بوده‌اند، از میان بردارد. قلم‌های انسولین نیز ازجمله وسایل تزریق انسولین هستند که این کار را برای افراد دیابتی که باید در طول روز چندین بار انسولین تزریق کنند، بسیار آسان کرده و جایگزین مناسبی برای سرنگ‌های تزریق است.
