روزه چه تاثیری بر درمان بیماری‌های مزمن دارد؟ اگرچه این سئوالی است که نمی‌توان با قاطعیت به آن پاسخ گفت اما مقاله زیر سعی دارد پاسخی کلی به این سئوال در مورد بیماری‌های شایعی مثل چاقی، دیابت، فشار خون و... بدهد.
روزه و چاقی
دکتر سیدضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی می‌گوید: <از آنجایی که در ماه مبارک رمضان تمام افراد خانواده به این فریضه الهی می‌پردازند، افرادی که اضافه وزن دارند راحت‌تر رژیم لاغری خود را رعایت کرده و سریع‌تر به نتیجه دلخواه دست می‌یابند. زیرا مطالعات نشان می‌دهد که در افراد چاق اگر درمان به صورت گروهی انجام شود افراد در هدف خود مصمم بوده و نتایج به‌دست آمده امید بخش خواهند بود.> اغلب بر اثر دریافت مقادیر بالای چربی‌ها و کربوهیدرات‌های ساده نه تنها وزن کاهش نمی‌یابد بلکه افراد با افزایش وزن 4 تا 5 کیلویی نیز رو به رو خواهند بود در حالی که می‌توان با به کارگیری شعار معروف تنوع، تعادل و تناسب چاقی خود را درمان کرد.
مظهری در ادامه می‌گوید: <بیشتر مواقع بر اثر افراط در مصرف زولبیا، بامیه، شله‌زرد و حلوا و زیاده‌روی کردن در مصرف انواع غذاهای سرخ کرده افراد بعد از ماه رمضان با افزایش وزن رو به رو هستند که با جایگزین کردن سبزیجات، میوه‌ها، غذاهای ساده و سبک از بروز این مشکل جلوگیری کرد. >
کنترل دیابت با روزه
کاهش وزن را به بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت نوع دو توصیه می‌کنند. از آنجایی که اضافه وزن و چاقی از عوامل ایجادکننده این بیماری هستند و حساسیت سلول‌ها را به انسولین کم می‌نماید استفاده از یک رژیم غذایی کم کالری بسیار مفید است. دکتر مظهری در این باره می‌گوید: <در صورتی که بیماران مبتلا به دیابت نوع دو از سوی پزشک معالجشان اجازه روزه گرفتن را داشته باشند و بتوانند در دو وعده افطار و سحری داروهای خود را استفاده نمایند، توصیه می‌شود از یک رژیم غذایی متعادل استفاده نمایند. استفاده از انواع گوشت سفید به همراه انواع سبزیجات نظیر کدو و لوبیای سبز در کنار کمی نان جو سبوس‌دار نه تنها عارضه‌ای را در پی ندارد بلکه این بیماری را کنترل کرده و یا حتی بعد از ماه رمضان با یک آزمایش ساده مشخص خواهد شد که فرد توانسته است میزان قند خود را حداقل به نصف میزان قبلی برساند.> در افراد دیابتی که اجازه روزه گرفتن را دارند استفاده از آب و انواع نوشیدنیها ضروری است و توصیه می‌شود به هیچ عنوان از مواد غذایی پرچرب و شیرین نظیر زولبیا و بامیه استفاده نشود. مطالعات نشان می‌دهند که استفاده از یک رژیم غذایی کم کالری که از تمام گروه‌های غذایی در آن استفاده شده است می‌توانند به میزان قابل ملاحظه‌ای موجب کاهش شاخص‌های بیوشیمیایی نظیر قند خون شوند. البته باید این نکته را متذکر شد که در بیماران مبتلا به دیابت نوع اول که ترشح انسولین دچار اشکال است در بیشتر موارد باید به دلیل نوع بیماری روزه خود را بخورند.
تعادل متابولیکی در روزه‌داری
گاهی این سوال وجود دارد که می‌توان با وجود فشارخون، چربی‌خون و یا اوره بالا در ماه رمضان روزه گرفت یا خیر؟ باید در جواب گفت: اجازه بیماران به میزان داروهایی است که برای کنترل بیماری خود باید دریافت نمایند. در صورتی که بیمار بتواند بدون هیچ نوع عارضه‌ای داروهایش را در دو وعده سحری و افطار میل نماید، محدودیتی در زمینه روزه‌داری وی وجود ندارد اما در کل باید با پزشک معالج خود مشورت نماید. دکتر مظهری دراین زمینه می‌افزاید: <مطالعات نشان می‌دهند که در طول روزه‌داری سطح کلسترول بد و تری گلیسرید کاهش چشمگیری می‌نماید و میزان کلسترول خوب بالا می‌رود و تا حدودی فشارخون بالا تعدیل می‌یابد به این دلیل اگر افراد در دوران روزه‌داری نیز پرهیزهای غذایی خود را رعایت کنند می‌توانند حتی به کنترل بیماری خود کمک شایانی نمایند.>
وی در ادامه اضافه می‌کند که: <در افرادی که اوره بالایی دارند چون اغلب عامل ژنتیکی وجود دارد که موجب بروز این عارضه می‌شود و امساک از غذا سطح آن را در خون بالا می‌برد به هیچ عنوان روزه‌داری و تحمل گرسنگی برای این بیماران توصیه نمی‌شود حتی اگر آنها بتوانند داروهای خود را در سحر و افطار میل نمایند.>
بیماری‌های قلبی و روزه
افرادی که از بیماری‌های قلبی رنج می‌برند از آنجایی که باید داروهای خود را راس ساعت مشخصی مصرف نمایند اغلب اجازه روزه گرفتن به آنها داده نمی‌شود. چون این بیماران با دریافت به موقع داروهایشان دچار عوارض جبران‌ناپذیری نظیر بزرگ شدن قلب و حتی سکته و حملات قلبی می‌گردند حتی احساس گرسنگی برایشان مناسب نیست. دکتر مظهری درباره اثرات روزه بر کاهش میزان حملات قلبی می‌گوید: <مطالعات نشان داده‌اند که در طول ماه مبارک رمضان سطح هموسیستئین خون به مقدار قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد و این اثر در کنار کاهش میزان چربی‌های خون وحتی تعدیل وزن بدن میزان عوامل خطرسازی که می‌توانند بیماری‌های قلبی عروقی را به همراه داشته باشند کنترل نمایند. بنابراین، روزه می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده و پیشگیری‌کننده قلمداد شود در حالی که با وجود سابقه بیماری هرگز توصیه نمی‌شوند.> دراین دوران از مصرف مواد غذایی که قند بالایی دارند و چربی در آنها از نوع اشباع شده است، جدا خودداری شود و به وفور از میوه‌ها و سبزیجات تازه در کنار انواع گوشت‌هاو لبنیات کم‌چرب به همراه غلات سبوس نگرفته استفاده شود.
بیماری‌های متابولیک
با وجود آنکه گفته می‌شود روزه می‌تواند اثرات مفیدی را در درمان و کنترل بیماری‌های نظیر دیابت نوع دو، فشار خون بالا داشته باشد اما در درمان بیماری‌هایی نظیر آسم، بیماری‌های کلیوی و حتی پوستی نیز می‌تواند موثر باشد. نکته مهم آن است که در مراحل حاد بیماری که باید در هر ساعت داروی مشخصی دریافت شود روزه‌داری و امساک از خوردن به ضرر فرد است اما در مراحلی که می‌توان با خوردن مقدار کم دارو و امساک از غذا آن را تا حدودی درمان کرد، زیر نظر پزشک می‌توان به این فرضیه الهی پرداخت. دکتر مظهری درباره آنکه بیماران مبتلا به امراض کلیوی می‌توانند روزه بگیرند یا خیر، می‌گوید: <در صورت وجود مشکل بزرگی نظیر از کار افتادگی کلیه‌ها و یا نارسایی آنها نباید افراد به روزه‌گیری مبادرت ورزند اما اگر مشکل سنگ کلیه است که سال‌ها با بیمار بوده و با رعایت چند نکته هیچ نوع عارضه‌ای را به همراه ندارد، بلا مانع است. در افرادی که سابقه سنگ کلیه دارند توصیه می‌شود در طول روزه‌داری حتما نوشیدن آب را فراموش نکرده و بیشتر آن را در بین افطار تا شام بنوشند تا در طول روزه‌داری دچار کم آبی نشوند. به علاوه استفاده از میوه‌ها و سبزیجات آبدار نیز به عنوان منبع آب بوده و می‌تواند مانع بروز سنگ جدید و یا آسیب به کلیه شود. به علاوه مصرف آب مقدار مناسب نقش مهمی را در سم‌زدایی دستگاه گوارش به همراه دارد. دکتر مظهری در زمینه کم آبی در طول روزه می‌گوید: <در هنگام سحر باید از نوشیدن مایعات کافئین‌دار دوری کرد زیرا این نوشیدنیها با افزایش ادرار زمینه‌ساز بروز کم آبی بوده و موجب از دست دادن نمک‌های معدنی در روزه‌دار می‌شود.> وی در ادامه می‌گوید: <بسیاری از افراد با داشتن کمی ناراحتی گوارشی از روزه‌گرفتن اجتناب می‌کنند در حالی که با رعایت چند نکته تغذیه‌ای می‌توان این عوارض را به حداقل خود رسانید به طوری که، باید از مصرف مواد غذایی که سرخ کرده هستند و یا ادویه، روغن و شکر بالایی دارند دوری کرد.زیرا این مواد موجب سوء هاضمه و سوزش معده می‌گردند و از آنجایی که در این مدت اسیدیته معده بالا می‌رود، مصرف این‌گونه مواد می‌تواند احساس سنگینی در معده، ترش کردن و دیگر مشکلات گوارشی را به همراه داشته باشد. در عوض مواد غذایی حاوی فیبر نظیر میوه‌‌و‌‌سبزیجات می‌توانند از تولید بیش از اندازه اسید در معده جلوگیری کرده و از مشکلات مربوط به آن بکاهند.
دکتر مظهری در این باره معتقد است که: <تحقیقات جدید بر روزه‌داری نشان داده است که رشد تومورها در هنگام روزه‌داری کاهش می‌یابد و کنترل‌های ژنتیکی با دقت بیشتری هدایت می‌شود اما در بیماران مبتلا به سرطان از آنجایی که کم اشتهایی و ضعف سیستم ایمنی در اثر بیماران و داروهای مصرفی ایجاد می‌گردد، به هچ عنوان توصیه نمی‌شود.>
دکتر مظهری در ادامه می‌افزاید: <چون در دوران روزه‌داری بهبود وضعیت جسمی در کنار بهبود وضعیت روحی افراد قرار دارد، خانه‌تکانی جسم و جان به بهترین نحو انجام می‌شود و اگر در این میان بیماری نیز حادث شده باشد، نه تنها کنترل می‌شود بلکه در پایان ماه رمضان دیگر اثری از آن دیده نخواهد شد.>
منبع مطلب سایت روزنامه سلامت
